niedziela, 15 września 2013

Enns

Dzięki dogodnemu położeniu nad Dunajem i ujściem rzeki Enns, w miejscu gdzie przecinały się ważne szlaki komunikacyjne, już na początku I stulecia powstaje niewielka osada Lauriacum*. Mieści siedzibę handlarza i przypuszczalnie mały posterunek wojskowy. A pod koniec II wieku, po konfliktach zbrojnych z Markomanami, legion legio II Italica zostaje przeniesiony z pobliskiego Albing na zachodni brzeg rzeki Enns i nieco na północ od tej cywilnej osady, od której bierze swoją nazwę, w sile 6 tysięcy żołnierzy piechoty wznosi nowy obóz. Lauriacum staje się najważniejszą rzymską bazą wojskową między Castra Regina (Ratyzbona) i Vindobona (Wiedeń). Wyposażone w rozbudowaną infrastrukturę wojskową i cywilną, Lauriacum jest siedzibą dowódcy legionu oraz tymczasową siedzibą namiestnika prowincji Noricum stanowiąc ważny ośrodek administracyjny.
*Lauriacum - nazwa wskazuje na celtyckie oppidum (ufortyfikowana osada), które znajdowało się w obszarze Enns, w pobliżu głównych przepraw przez Dunaj i szlaku handlowego, po którym podróżował bursztyn. Był to teren królestwa noryckiego, które łączył z Rzymem układ o wzajemnej przyjaźni, przez co zostało ono anektowane przez Cesarstwo Rzymskie bez walki.

Albing, zarys zabudowań pierwszego obozu legionistów widoczny w Mapach Google.

Mury domu rzymskiego (II - III wiek) przy bazylice św. Wawrzyńca. Pod bazyliką zachowały się pozostałości obiektów architektonicznych z czasów rzymskich. Miejska ścieżka edukacyjna wiedzie przez historyczne obszary Enns. Poczynając od miasta cywilnego, poprzez teren na którym znajdował się obóz legionowy, gdzie widoczny jest obrys jego umocnień i miasto średniowieczne.

Być może, podobne okazy jak ten przy współczesnej ulicy Enns, miasta "Cittàslow", rosły w starożytnym Lauriacum.
Na dużym osiedlu cywilnym (łac. canabae legionis), które rozciągało się na północ od obozu legionowego, w ogrzewanych budynkach o konstrukcji szachulcowej (luźna zabudowa) mieszkali rzemieślnicy i kupcy. Wzdłuż ulic stały stragany i mieszkania, a z tyłu znajdowały się zadaszone warsztaty. O luksusie świadczy znalezisko naczyń ze srebra.
Równocześnie z budową obozu, na zachód od niego powstała duża planowana osada cywilna. Układ budynków z dziedzińcami i arkadami na prostokątnej sieci ulic pozwalał mówić o "mieście cywilnym". Zamożni obywatele zajmowali przestronne i wygodne mieszkania (insulae), które posiadały ogrzewanie i były dekorowane freskami. Natomiast dzielnica rzemieślników licząca ponad 100 warsztatów z piecami do wypalania znajdowała się poza murem, co miało zapobiegać niebezpieczeństwu pożaru. W pracowniach garncarskich wytwarzano naczynia ceramiczne, w kuźniach przetapiano metale, odlewano i poddawano obróbce.
Wyrosłe obok obozu legionowego miasto Lauriacum, któremu w 212 roku zostały nadane rzymskie prawa miejskie, rozwija się w duży ośrodek handlowy na noryckiej naddunajskiej granicy. W Lauriacum, osiadła między innymi firma handlowa z Aquileia, która eksportowała sól, żelazo i metale szlachetne z Noricum.

Museum Lauriacum - Museum der Stadt Enns

Muzeum mieści się w starym ratuszu z barokową fasadą przy głównym placu w Enns. Począwszy od znalezisk z terenu obozu legionowego, znajdują się tutaj jedne z najobszerniejszych zbiorów archeologicznych z okresu rzymskiego w Austrii.

Kopia strony z Notitia Dignitatum, w drugim rzędzie, pierwsza od lewej strony: tarcza lekkiej piechoty Lanciarii w Lauriacenses.
Żołnierzom legionu powierzano obowiązki straży granicznej a ich podoficerowie sprawowali różne funkcje w urzędach administracji prowincji. Legioniści wykonywali prace budowlane jak budowa i rozbudowa obiektów wojskowych i innych obiektach użyteczności publicznej. Budowali drogi, pracowali w kamieniołomach, zajmowali się transportem i produkcją materiałów budowlanych np. cegieł. Wojsku podlegały cegielnie, z których wyroby oznaczano odciśnięciem stempla odpowiedniej jednostki. Stemple na cegłach są zatem ważnymi źródłami i mają istotne znaczenie dla historii wojskowości w prowincjach rzymskich. Cegły ze stemplem II legionu włoskiego stacjonującego w Lauriacum znaleziono również w Pöchlarn, gdzie usytuowany był jeden z obozów wojsk pomocniczych Arelape.
W niebezpiecznych czasach późnej starożytności, ludność cywilna przeniosła się do ufortyfikowanego obozu legionowego, podobnie jak to się działo w innych rzymskich fortach rozlokowanych wzdłuż limesu dunajskiego.

Naczynia terra sigillata z II i III wieku.
Wyroby te obok prostych, gładkich, niezdobionych naczyń Terra Sigillata, były dekorowane w najróżniejszy sposób. Wczesne naczynia były zdobione w drobne wzory lub techniką barbotino, inne za pomocą kółka zębatego lub wzorem szewronowym (jodełka, zygzak). Młodsze duże misy z motywami reliefowymi wykonywano w matrycach. Warsztaty garncarskie i garncarze oznaczali swoje wyroby stemplami firmowymi i imiennymi wytwórcy, również swoim "podpisem" oznaczano matryce.
W III wieku po zaprzestaniu produkcji ceramiki w sąsiedniej Recji, skończył się import terra sigillata do Lauriacum. Jeszcze tylko niewielkie ilości napływały z Afryki Północnej przez Alpy, a nieliczne naczynia docierały również do Lauriacum.

Model ogrzewania podłogowo-ściennego Hypocaustum, kryty dachówką.
Podłoga oparta była na słupkach (filarach) z cegły lub kamienia, połączonych łukami z cegły klinowej lub dużych płytek ceglanych. Gorące powietrze wychodziło z pomieszczenia gdzie znajdowało się palenisko i przechodziło między słupkami pod podłogą. Następnie prowadzone było w ścianach poprzez kanały w pustakach lub osobne gliniane rury. Ogrzewając ścianę, przez ujścia kanałów na dachu wychodziło na zewnątrz budynku.
Większość dachów w Lauriacum w średnim i późnym okresie imperium było pokrytych dachówką. Stosowano dwa rodzaje dachówek ceglanych: płaska z lekko podwyższonymi brzegami (Tegula) i półokrągła czapka (Imbrex). Ponadto stosowano również pokrycia dachowe ze słomy i trzciny oraz wykonane z gontu, czego potwierdzeniem jest narzędzie do rozłupywania drewna. Rzemieślnika pokrywającego dachy gontami nazywano Scandularius.

Ozdoby dachowe (elementy dekoracyjne) z III wieku:

 
nasada kominowa,

gąsior dachowy z maską (dachówka).

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz